… en ik daag je uit mee te denken!
The mind forged manacles I hear | Two hatch 140 x 240
In every cry of every Man,
In every Infants cry of fear,
In every voice: in every ban,
The mind-forg’d manacles I hear
William Blake
‘Mag ik vragen wat voor kledingstijl je draagt?’
Verbaasd kijk ik omlaag, mijn kleren inspecterend. Waarom wil deze vrouw dit weten? Ik constateer dat ik mijn kleding vooral koos vanwege het comfort en de warmte.
Sinds ik terug ben uit Spanje draag ik veel wol en andere warme dingen, ook op niet-koude Nederlandse herfstdagen. Toch doe ik mijn best er niet als een michelin figuur uit te zien of als iemand die op weg is naar de skipiste.
Maar over stijl denk ik niet na. Waarom zóu ik?
Ik constateerde dat die behoefte er voor sommigen blijkbaar is:
Hokjesdenken.
Dat je door anderen soms in een hokje gestopt wordt, is één ding.
Vervelender vind ik het als ik merk dat ik het bij MEZELF doe. Het voelt beperkt, en onvrij. Zo kun je jezelf gevangene maken van je eigen denkbeelden.
Iets wat William Blake aanhaalt in zijn gedicht ‘London’. Het vers wat ik gebruikte als titel voor het afgebeelde schilderij:
In every cry of every Man,
In every Infants cry of fear,
In every voice: in every ban,
The mind-forg’d manacles I hear
Het schilderij heet ‘The mind-forged manacles I hear’ en zegt ook precies waar de meeste van mijn werken over gaan: De personen in het gedicht worden gekweld door de handboeien die ze met hun eigen gedachten gesmeed hebben.
Het zijn de gedachtenpatronen die ze weerhouden zichzelf buiten de context te zien en hen nog eens extra slachtoffer maken van de situatie waarin ze leven.
William Blake geeft hier een mooi voorbeeld van hokjes-denken op een zelf-destructieve manier.
Hokjes-denken. Wat is het – en waarvoor dient het?
Ik houd niet van het denken in hokjes. En velen zijn het met mij eens.
En ook al wordt het door de meeste mensen als negatief ervaren, tóch is het niet voor niets dat wij dit doen.
Het zit in onze natuur.
Sterker nog: zonder deze vorm van gedachtenstructuren maken, konden we niet overleven.
Eén van de belangrijkste vaardigheden van onze hersenen is het benoemen, categoriseren en generaliseren van datgene wat wij in het dagelijks leven allemaal om ons heen waarnemen.
Dit gebeurt onbewust. Zonder het actieve toedoen van de mens koppelen de hersenen alles wat wij zien, horen en meemaken aan normkaders die reeds zijn aangelegd: Dat is de wereld van ons slimme onbewuste.
Zonder dit zouden we al onze ervaringen die zich aandienen op elk willekeurig moment opnieuw moeten testen, en konden we geen juiste keuzes maken in levensbedreigende situaties.
Komen we namelijk een slang of een tijger tegen, dan kunnen wij hierdoor adequaat reageren.
Het is óók de manier waarop wij leren en waarop ons onderwijs is gestoeld. Veel herhalen, veel denken en kennis opnemen via dezelfde gedachtenpaadjes.
Talloze vaardigheden die wij als vanzelfsprekend ervaren, zoals autorijden, zouden zonder dit proces niet mogelijk zijn.
Hokjes-denken is dus eigenlijk heel logisch.
En handig… en noodzakelijk, en nuttig, enzovoort… dat snap ik. Maar dat het ook tegen je kan werken, is gebleken. Het is namelijk tevens de oorzaak geweest – en is het nog steeds – van vele oorlogen.
Mijns insziens heeft de schepping daar ons een mooie tegenhanger op gegeven.
Creativiteit.
Creativiteit is het trachten buiten onze bekende hokjes te denken, en bestaande denkpatronen te doorbreken.
Het geeft ruimte voor chaos en mislukken, en biedt aanknopingspunten voor anders denken en vernieuwing.
Vernieuwing van leven, maatschappij en kunst.
In mijn atelier probeer ik voortdurend buiten mijn hokjes te denken en gebaande paden te breken. Dit is mijn creatieve proces… Altijd maar experimenteren… nieuwe paden ontdekken.
De laatste tijd probeer ik ook buiten mijn atelier steeds meer mijn gedachten en gedragingen te observeren.
En in het kader van ‘het kan altijd beter’ – wat ik bij veel dingen denk (sorry, dat is mijn eeuwige perfectionisme. Maar dat is een heel ander verhaal, en genoeg om een nieuwe mailing aan te wijden) zie ik dat als een uitdaging, en bijna ook als mijn plicht dit te doen.
(ook al weet ik dat ik de keus heb. Maar het voelt niet zo. Het voelt als kiezen tussen rennen of stilstaan)
En ik merk op sommige vlakken dat ik nog een weg te gaan heb.
Onlangs ontdekte ik dat ik níet experimenteer, niet het toeval zijn gang laat gaan en steeds maar weer de bekende wegen bega als het gaat om de zakelijke dingen buiten mijn atelier. Marketing, de aanloop naar een expositie, het bijhouden van een netwerk…
Deze kant van mijn beroep vind ik niet de leukste. Zoals ik vorige week al schreef – het liefst zou ik die helemáál skippen en mijn aandacht enkel richten op het maken van nieuw werk.
Maar – wat ik óók schreef, is dat ik hier anders naar ben gaan kijken. Ik ben mijn creatieve denken ook hierop gaan toepassen.
En ik vind het leuk.
Stapje voor stapje neem ik opnieuw de regie, en baan daarmee mijn weg buiten de gebaande paden van mijn ondernemerschap.
Gelukkig heb ik hierbij goede hulp in de vorm van een coach: Martin, waar ik het vorige week al even over had.
(overigens – voor de creatieve ondernemers onder jullie heeft Martin een speciale kerst-aanbieding – maar meer daarover in de volgende nieuwsbrief)
Dit anders-denken over en in mijn marketing-proces heeft mijn blikveld in een korte tijd al enorm verbreed. Soms was dat eng, soms ongemakkelijk, maar vaak leuk. Nieuw. En een uitdaging.
Het bevredigt mijn behoefte naar verbetering – verandering.
Hokjes-denken, gedachtenpatronen, structuur… het is dus allemaal nodig en nuttig.
Maar…: alleen daar waar het noodzakelijk is.
Waar ik kan, wil ik namelijk open staan voor wat er zich op dat moment aandient.
Alleen dán, heb ik het gevoel het leven in al zijn schoonheid te kunnen ontvangen en te consumeren, in plaats van het te herkauwen.
En alleen dán, kan ik ook een vreemdeling in al zijn schoonheid bekijken en leren kennen.
In plaats van hem in een hokje te plaatsen. Een hokje dat nooit recht zal doen aan de unieke mens die hij of zij is.
Volgende week ontvang je deel twee van deze mail.
Hierin pleit ik voor meer creativiteit in het onderwijs.
Naar aanleiding van bovenstaande voel je waarschijnlijk al waarom.
Maar wat nu zo leuk is – die mailing moet nog geschreven worden.
En ik heb zo mijn eigen gedachten over creativiteit in het onderwijs – maar ben ook uitermate benieuwd naar de meningen en visies van anderen.
Want ik ben mij – ook hierin – bewust van mijn eigen beperkingen en denkgangetjes… en hoe meer personen meedenken en bijdragen hoe beter.
Bij deze nodig ik je uit hierover je mening te geven.
Temeer omdat er de laatste tijd zoveel gaande is over het onderwijs, en in onderwijsvernieuwingsland.
En ik toevallig volgende week een afspraak heb met een bekend Nederlands pedagoog.
Bij wie ik dus kan toetsen:
‘Meneer de pedagoog: DIT is míjn mening over creativiteit in het onderwijs. DIT is de mening van mijn collega’s en andere geînteresseerden.
Hoe zit dat met ú?
En hoe kunnen wij helpen ‘buiten de begaande onderwijsstructuren’ te denken?’
Ik ben heel nieuwsgierig naar hoe jij denkt over creativiteit in het onderwijs, en zou het leuk vinden als je deze mening met mij wil delen… zodat ik die weer kan delen met meneer de pedagoog.
Wilt u deze wekelijkse blog als eerste in uw mailbox ontvangen? Abonneer op de nieuwsbrief
Sorry, the comment form is closed at this time.