… en wat heeft dit met angst te maken?
Haarlem
Als kunstenaar moet je kunnen omgaan met afwijzing – het is iets wat je regelmatig tegenkomt. Tegenwoordig kan ik er redelijk goed mee dealen want hee – iedereen heeft zo zijn eigen smaak. En wat de kunsten betreft, is dat heel persoonlijk.
Maar in het begin van je schilderloopbaan is het allemaal nog zo onzeker, en dan is zo’n afwijzing soms best een dingetje.
Zo stapte ik op een dag op goed geluk een galerie binnen in Haarlem.
Wat zenuwachtig liep ik op de galerist af.
We spraken enkele woorden over de presentatie in de galerie en al vrij snel overhandigde ik hem een mapje met afbeeldingen van mijn schilderijen.
Vluchtig bladerde hij erdoorheen, keek me koeltjes aan en zei:
“Ik houd niet van kinderen.”
…
Misschien had de man schoon genoeg van al die kunstenaars die bij hem in de galerie kwamen leuren – of misschien had hij even zijn dag niet, en kwam het er daarom wat bout uit…
maar ik begreep zijn punt. Hij hield niet van kínderen.
Hij had duidelijk niks met het thema dat ik hanteerde.
Ik was nóg blij dat hij me niet op dezelfde manier afwees vanwege mijn schilderkwaliteit, want ik weet niet of ik dat zo gauw te boven was gekomen.
Angst
Bang voor afwijzing, het is maar één van de vele angsten die we kennen.
Iedereen heeft zijn angsten: Angst niet goed genoeg te zijn, angst om te verliezen, angst om geen geld te hebben, angst voor de dood, om alleen te zijn, controle te verliezen….
man man man wat lijden we onder angst.
Wist je dat wij meer dingen niét doen vanuit angst, dan dat we dingen wél doen vanuit verlangen of plezier?
Jammer, want als je door de angst gaat, ontmoet je de vrijheid:
“Angst is de duizeligheid van de vrijheid”, zoals Kierkegaard het verwoordt. Het besef van totale vrijheid gaat gepaard met angst.
Gek he? Dat zou je niet verwachten. Er wordt altijd zo negatief gedaan over deze emotie. Maar op zichzelf staand is angst niet erg.
Wat erg is, is weglopen voor deze angsten. Dat is weglopen van de vrijheid vol ongekende mogelijkheden.
Of als we iets doen of laten vanúit een angst (of, wat ook gebeurt: proberen te vermijden). Dan zetten we onszelf klem, beperken we onszelf.
Kunstenaar
Gedurende mijn loopbaan als beeldend kunstenaar ben ik verschillende van deze beperkingen tegengekomen. De strategieën ontmaskerd, en de angsten erachter onder ogen gezien.
En dan mag je nog zo hard schreeuwen dat je je vrij wilt voelen als kunstenaar omdat dat nu eenmaal bij het kunstenaarsvak hoort – kijk dan maar eens goed naar wat er binnen in je atelier gebeurt, en naar de stappen die je maakt binnen het werk.
Want dáárin toont zich de echte vrijheid.
Ik heb zoveel kunstenaars ‘veilig’ werk zien maken en om eerlijk te zijn, zie ik het bij mezelf soms ook.
Want zeg nou zelf… Er is toch niets fijner dan die bevestiging te krijgen dat je het zo mooi of goed doet? Dat dát uit je atelier komt wat aan de verwachtingen voldoet?
De verwachtingen van de galerist, de kopers, je collega’s… en natuurlijk het meest van jezelf?
Want stel je voor dat je eens iets anders doet, iets tegen de verwachtingen in.. iets wat niet zo mooi is.
Dan, ja dán krijg je te maken met afkeuring, afwijzing, en noem maar op.
Alles waar je bang voor bent…
Vrijheid
De drang naar vrijheid is mens eigen. Als ik naar mijn eigen leven kijk zie ik dat deze drang zich soms uitte in vreemde bewegingen.
Ik ben de kunstacademie gaan doen, reizen gaan maken, pelgrimstochten lopen, uit een vliegtuig gesprongen, deed meditatie en zelfrealisatie cursussen, verbrak relaties, ging emigreren, zelfvoorzienend leven…
Nu wil ik niet zeggen dat alles kwam vanuit de drang naar vrijheid, maar ik zie soortgelijke tendensen bij anderen. Mensen stoppen met hun baan want ze willen vrij van baas zijn. Verbreken relaties, gaan emigreren… herkenbaar. Ik kijk ernaar en kijk naar mijn eigen keuzes. Mijn angsten, en welke rol deze soms speelden… en soms niet.
Ik zie dat ik het meeste baat heb gehad bij de keuzes waar ik juist ook angst had om wat ik zou kunnen verliezen. Of wat ik zou tegenkomen. Maar toch doorzette, omdat ik wist – of dacht – dat dit beter voor mij was.
En dít gevoel, deze verantwoordelijkheid, deze keuze… betekent voor mij vrijheid.
Niet het anarchistische individuele op-een-berg-wonen-in-een-yurt,
niet het eigen baas zijn in je werk,
niet de ‘vrije’ liefde leven…
Ook al zijn deze ervaringen an sich de moeite waard om eens uit te proberen, omdat ze je simpelweg een andere kant van iets laten ervaren en je blik verruimen…
Maar het gaat er niet om de Vrijheid met de grote V. Het is een lege huls, een doel in de verte om je punt te maken. Dit is vrijheid in de vorm van onafhankelijkheid, maar niet de Vrijheid die ik bedoel.
De beweging ernaartoe, dát is de Vrijheid met de grote ‘V’.
Je keuzes maken en daarbij te accepteren dat de angst erbij hoort.
De duizeligheid omarmen.
Dan sluit ik af met Nelson Mandela’s woorden…: “Ik leerde dat moed niet de afwezigheid is van angst, maar het overwinnen ervan.”
En zo is het ook.
En nu weer veilig mijn atelier in.
Lekker veilig werk maken :)
Sorry, the comment form is closed at this time.